De vraag naar (duurzame)elektriciteit neemt snel toe, en dit vereist een grotere capaciteit van het elektriciteitsnet om aan deze behoeften te voldoen. Echter, de snelle ontwikkelingen en groei in duurzame elektriciteit overstijgen momenteel de capaciteit van het netwerk, wat leidt tot transportschaarste. Voorheen werd elektriciteit hoofdzakelijk geleverd door grote centrales via hoogspanningskabels naar schakelkasten, om vervolgens via dunne kabels naar gebruikers te worden gedistribueerd. Tegenwoordig wordt elektriciteit ook decentraal opgewekt, bijvoorbeeld door windmolens en zonnepanelen, wat extra druk legt op het bestaande netwerk.
Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan deze transportschaarste:
- De groeiende hoeveelheid duurzame elektriciteit uit wind en zon overstijgt vaak de beschikbare capaciteit op hoogspanningsstations, die bovendien niet altijd op gunstige locaties zijn geplaatst voor aansluiting van nieuwe opwekkingsbronnen.
- De afhankelijkheid van weersomstandigheden voor de opwekking van elektriciteit leidt tot ongelijkmatige toevoer naar het netwerk, met pieken en dalen in het aanbod. Deze pieken veroorzaken problemen omdat het netwerk niet ontworpen is om deze hoge belasting aan te kunnen, waardoor soms de opwek moet worden afgeremd.
- Tegelijkertijd stijgt de vraag naar elektriciteit door trends zoals de toename van elektrische voertuigen, warmtepompen en andere elektrische apparaten, waardoor het elektriciteitsnet verder onder druk komt te staan.
Als gevolg hiervan raakt het elektriciteitsnet steeds meer verzadigd en ontstaat er transportschaarste, wat betekent dat het netwerk niet overal voldoende capaciteit heeft om elektriciteit efficiënt te transporteren naar gebruikers. Om deze uitdagingen aan te pakken, is er behoefte aan een herziening van het netwerk, waaronder het vervangen van dunne kabels door dikkere exemplaren, het aanleggen van extra kabels en het versterken van schakelstations. Bovendien is opslagcapaciteit nodig om tijdelijke overschotten aan elektriciteit op te slaan voor momenten van schaarste.
Hoe lang duurt het voor het elektriciteitsnet is aangepast?
De huidige beperkingen in kaders van regelgeving, financiën en personele middelen belemmeren een snelle vooruitgang. Deze transportschaarste veroorzaakt aanzienlijke problemen, waarbij de snelheid en het draagvlak voor de energietransitie worden beïnvloed. Bovendien heeft het aanzienlijke gevolgen voor de economie, mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling.
In juni 2023 heeft TenneT het elektriciteitsnet in de provincie Zeeland feitelijk 'op slot' gezet. Dit betekende dat grootverbruikers, zoals bedrijventerreinen en grootschalige opwekinitiatieven (zoals velden met zonnepanelen), niet langer konden worden aangesloten op het netwerk.